جفا به عشق حافظ

برادری با تمسک به متشابهات اشعار حافظ  مدعی شده است که حافظ همجنس باز و پسرباز بوده است. مطلب او چنین است:

یکی از نقاط بهت آور اشعار حافظ شیرازی، تأکید بر عشق به پسربچه ها و تمایل به همآغوشی با همجنس است این نقطه عجیب، آنقدر در اشعار این شخص، تکرار شده که جای هیچ شک و شبهه ای باقی نگذاشته و انحراف شدید جنسی او را به انحاء مختلف، اثبات می نماید.

من اینک لازم دانستم، طی چند نکته ذیل سخنی هرچند کوتاه در دفاع از  حافظ  بگویم.

1. متشابهات در اشعار حافظ و دیگر شاعران عارف

متشابهات یعنی تعابیری که ظاهرش معنای دنیوی و مادی و حسی، اما باطنش معنای اخروی و معنوی و غیر مادی می‏دهد، در هر کلامی که ناظر به حقایق غیبی است، وجود دارد. چنین تعابیری به اشعار شاعرانی چون حافظ منحصر نیست. در آیات قرآن و روایات معصومنی(ع) هم به چشم می‏خورد. من باید از این برادر بپرسم، چنین متشابهاتی که در اشعار حافظ مشاهده می‏کنی، در کلام الهی هم هست، پس چرا بر خدا اشکال نمی کنی که چرا در بهشت بساط شراب‌خواری و پسربازی و دختربازی را برای خلق راه انداخته است. به آیاتی از سوره واقعه قرآن بنگرید:

وَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ (10) أُولئِکَ الْمُقَرَّبُونَ (11) فی جَنَّاتِ النَّعیمِ (12)  ثُلَّةٌ مِنَ اْلأَوَّلینَ (13) وَ قَلیلٌ مِنَ الْآخِرینَ (14) عَلى سُرُرٍ مَوْضُونَةٍ (15) مُتَّکِئینَ عَلَیْها مُتَقابِلینَ (16) یَطُوفُ عَلَیْهِمْ وِلْدانٌ مُخَلَّدُونَ (17) بِأَکْوابٍ وَ أَباریقَ وَ کَأْسٍ مِنْ مَعینٍ (18)؛ پیشی‌جویان مقرب درگاه خدا در باغ‌های نعمت‌اند. گروهی از پیشینیان و اندکی از پسینیان بر تخت‌های جواهرنشان در برابر هم تکیه داده اند و پسرانی پا به خدمت با جام ها و آبریزها و پیاله از باده به گردشان می‌گردند.

نیز به آیه از سوره طور:

وَ یَطُوفُ عَلَیْهِمْ غِلْمانٌ لَهُمْ کَأَنَّهُمْ لُؤْلُؤٌ مَکْنُونٌ (24)؛ به گرد آنان پسرانی چون مراورید در صدف نهفته می‌گردند.

نیز آیاتی از سوره نبأ:

إِنَّ لِلْمُتَّقینَ مَفازاً (31)  حَدائِقَ وَ أَعْناباً (32) وَ کَواعِبَ أَتْراباً (33) وَ کَأْساً دِهاقاً (34)؛ برای پرواپیشگان رستگار باغ‌ها و تاکستان‌ها و دخترانی پستان‌برآمده و جام‌های پر از شراب است.

2. حمل متشابهات از سوی بیماردلان بر معانی حسی

وقتی بیماردلان متشابهات کلام الهی را بر معانی دنیوی و حسی حمل می‌کنند، انتظار نداریم که کلام حافظ را بر معانی مبتذل دنیوی و مادی حمل نکنند. به آیه سوره آل عمران بنگرید:

هُوَ الَّذی أَنْزَلَ عَلَیْکَ الْکِتابَ مِنْهُ آیاتٌ مُحْکَماتٌ هُنَّ أُمُّ الْکِتابِ وَ أُخَرُ مُتَشابِهاتٌ فَأَمَّا الَّذینَ فی قُلُوبِهِمْ زَیْغٌ فَیَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الْفِتْنَةِ وَ ابْتِغاءَ تَأْویلِهِ(آل عمران، 7)؛ خدا کسی است که کتاب را بر تو فرود آورد. برخی از آن آیات محکم اند. آنها مرجع دیگر آیات کتاب‌اند و برخی آیات متشابه‌اند. کسانی که در دلشان کجی است، از متشابهاتش پیروی می‌کنند؛ به این منظور که فتنه‌گری کنند و آنها را بر معانی دنیوی و مادی حمل نمایند.

آورده‌اند که وقتی ابوجهل آیات قیامت را درباره درخت زقوم شنید، گفت: محمد ما را از زقوم می‌ترساند. (با اشاره به چیزی که آن را از خرما و عسل درست می‌کردند و به آن زقوم می‌‌گفتند، گفت:) زقوم را بیاورید تا بخوریم. این در حالی بود که آیه قرآن ناظر به آخرت است، نه دنیا

3. لزوم ارجاع متشابهات به محکمات

از امام رضا(ع) نقل است که اگر می‌خواهید، هدایت پیدا کنید، متشابهات را به محکمات ارجاع دهید؛ یعنی برای فهم صحیح معنای متشابهات که معنای روشنی ندارند، به محکمات که معانی صریح و روشنی دارند، مراجعه کنید.

من به این برادر عرض می‌کنم، آیا شما اشعاری مانند اشعار زیر را از حافظ ندیده‌اید که با بریدن قسمت‌هایی از اشعار او به او نسبت هم‌جنس‌بازی و پسربازی می‌دهید؟ من از شما می پرسم، آیا کسی که انحراف شدید جنسی دارد، چنین اشعاری با این مضامین بلند دینی می سراید؟

غلام همت آنم که زیر چرخ کبود / ز هر چه رنگ تعلق پذیرد آزادست

چه گویمت که به میخانه دوش مست و خراب / سروش عالم غیبم چه مژده‌ها دادست

که ای بلندنظر شاهباز سدره نشین / نشیمن تو نه این کنج محنت آبادست

تو را ز کنگره عرش می‌زنند صفیر / ندانمت که در این دامگه چه افتادست

***

دولت فقر خدایا به من ارزانی دار / کاین کرامت سبب حشمت و تمکین من است

واعظ شحنه شناس این عظمت گو مفروش / زان که منزلگه سلطان دل مسکین من است

***

در ازل پرتو حسنت ز تجلی دم زد / عشق پیدا شد و آتش به همه عالم زد

جلوه‌ای کرد رخت دید ملک عشق نداشت / عین آتش شد از این غیرت و بر آدم زد

***

 سحر با باد می‌گفتم حدیث آرزومندی / خطاب آمد که واثق شو به الطاف خداوندی

دعای صبح و آه شب کلید گنج مقصود است / بدین راه و روش می‌رو که با دلدار پیوندی

***

دست از مس وجود چو مردان ره بشوی / تا کیمیای عشق بیابی و زر شوی

خواب و خورت ز مرتبه خویش دور کرد / آن گه رسی به خویش که بی خواب و خور شوی

گر نور عشق حق به دل و جانت اوفتد / بالله کز آفتاب فلک خوبتر شوی

یک دم غریق بحر خدا شو گمان مبر / کز آب هفت بحر به یک موی تر شوی

از پای تا سرت همه نور خدا شود / در راه ذوالجلال چو بی پا و سر شوی

وجه خدا اگر شودت منظر نظر / زین پس شکی نماند که صاحب نظر شوی

***

سال‌ها دل طلب جام جم از ما می‌کرد / وان چه خود داشت ز بیگانه تمنا می‌کرد

گوهری کز صدف کون و مکان بیرون است / طلب از گمشدگان لب دریا می‌کرد

مشکل خویش بر پیر مغان بردم دوش / کو به تایید نظر حل معما می‌کرد

دیدمش خرم و خندان قدح باده به دست/ و اندر آن آینه صد گونه تماشا می‌کرد

گفتم این جام جهان بین به تو کی داد حکیم/ گفت آن روز که این گنبد مینا می‌کرد

بی دلی در همه احوال خدا با او بود / او نمی‌دیدش و از دور خدایا را می‌کرد

این همه شعبده خویش که می‌کرد این جا / سامری پیش عصا و ید بیضا می‌کرد

گفت آن یار کز او گشت سر دار بلند / جرمش این بود که اسرار هویدا می‌کرد

فیض روح القدس ار باز مدد فرماید / دیگران هم بکنند آن چه مسیحا می‌کرد

گفتمش سلسله زلف بتان از پی چیست / گفت حافظ گله‌ای از دل شیدا می‌کرد

***

هر چند بردی آبم روی از درت نتابم / جور از حبیب خوشتر کز مدعی رعایت

عشقت رسد به فریاد ار خود به سان حافظ / قرآن ز بر بخوانی در چارده روایت

آیا شاعری که حافظ قرآن است و چنین به خدا عشق می ورزد، می تواند انحراف شدید جنسی داشته باشد؟ آیا در سرگذشت حافظ نقل کرده اند که او هم جنس باز بوده است؟ آیا شما یقین دارید که حافظ هم جنس باز بوده است یا از روی حدس و گمان اتهام هم جنس بازی به او می زنید؟ اگر از روی حدس و گمان است، مرتکب گناه کبیره شده اید و باید توبه کنید و اگر یقین دارید که هم جنس باز بوده است، از روی کدام ادله بوده است؟ از روی اشعار حافظ که سراسر استعاره و مجاز است و با تکیه بر آنها نمی توان چنان اتهامی را برای او اثبات کرد؛ به خصوص آن که پاره‏ای از اشعارش دلالت بر ایمان و تدین بالای او دارد و بسیاری از علمای بزرگ ما مثل شهید مطهری از این اشعارش تدین و تقید بالایی حافظ را استفاده کرده اند.    عرفان حافظ 

به فرض این که از  پاره ای از اشعارش ثابت شود، حافظ پسرباز بوده است، جمع این اشعار با اشعاری که حاکی از تدین و ایمان بالای او دارد، حکم می کند که گفته شود، حافظ  دو دوره زندگی داشته است و آن اشعاری که آن برادر به آنها در اثبات انحراف جنسی حافظ استناد کرده است، در دوره انحرافش سروده است؛ منتها او مانند بسیاری از توابین توبه کرده است و به تعبیر روایت «التائب من الذنب کمن لا ذنب له؛ توبه کننده از گناه چون کسی است که گناه نکرده است». باید به خاطر داشت که ما موظفیم، فعل برادر دینی را حمل بر صحت کنیم و تا جایی که می توانیم، اگر سخنی از کسی می شنویم، به یک وجه صحیحی توجیه کنیم؛ نه آن که تکه هایی از سخنان او را بگیریم و سایر سخنان او را رها کنیم و با سوء ظن های خود حمل بر انحراف جنسی کنیم.

سخن خود را با این دعای قرآنی پایان می برم که از زبان راسخان در علم، یعنی کسانی که به متشابهات تمسک نمی‌کنند، بیان شده است:

رَبَّنا لا تُزِغْ قُلُوبَنا بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَنا وَ هَبْ لَنا مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَةً إِنَّکَ أَنْتَ الْوَهَّابُ (آل عمران،8)؛ پروردگارا دل‌های ما را پس از آن که هدایت کردی، (همچو کسانی که برای فتنه گری به متشابهات تمسک می‌کنند،) منحرف مکن و از نزد خود به ما رحمت و عشقی ببخش که تو بسیار بخشنده‌ای.

نظرهاي شما ( )

 (یکشنبه 86 اسفند 12 ساعت 6:17 صبح)